یکی از شیوه‌های جبران آسیب حوادث غیرمترقبه تکیه بر نظام بیمه است، در حالی که در مساله شیوع ویروس کرونا جای خالی بیمه‌ها در جبران خسارات بخش‌های اقتصادی به وضوح احساس می‌شود.

بیمه ای ها /حوادث غیرمترقبه همواره بر پایه‌های اقتصاد از زیرساخت‌ها گرفته تا روبنا تاثیرات منفی می‌گذارند، خواه سیل و زلزله باشد و خواه یک ویروس میکروسکپی که مورد امروزی آن ویروس کروناست. ویروسی که نه تنها اقتصاد ایران، بلکه قدرتمندترین کشورهای جهان را با چالش بزرگ مواجه کرد. 

به دلیل شیوع انسانی ویروس کرونا و تاثیر مستقیم آن بر سلامت مردم، بیشترین خسارت را بخش‌های اقتصادی از قبیل بازار، گردشگری و تولیدات خرد دیدند. خساراتی که شاید نتوان تا سال‌ها آن را جبران کرد.

طبق گزارهای رسمی سازمان صنعت، معدن و تجارت مازندران، فقط بخش اصناف با کاهش فروش یکهزار میلیارد تومانی روبه‌رو بوده که به تعبیری می‌توان این میزان را به عنوان خسارت در نظر گرفت. 

علاوه‌براین، خسارت بخش گردشگری نیز به همین میزان برآورد شده است. این درحالی است که خسارت ویروس کرونا به حوزه‌هایی مانند دستفروشان، کارگران فصلی و اصنافی که درآمد خود را اعلام نمی‌کنند، مشخص نیست و مشخص هم نخواهد شد. 

پرسش اصلی، اما این است که آیا نمی‌توان بخشی از این خسارات را در قالب نظام بیمه‌ای جبران کرد؟ یعنی آیا واحدهای اقتصادی نمی‌توانستند با انجام بیمه، بخشی از خسارات ناشی از حوادث غیرمترقبه مانند ویروس کرونا را جبران کنند؟ حتی اگر هم بشود با بیمه خسارات حوادث غیرمترقبه آسیب‌های کرونایی را جبران کرد، آیا با توجه به پیشینه بیمه‌ای در استانی مانند مازندران که چندان رضایت‌بخش نیست، از آن استقبال می‌شود؟

عدم پیش‌بینی بیمه‌ای

مدیرکل بیمه ایران شعبه مازندران دراین‌باره گفت: به دلیل ناشناخته بودن بحران‌های ناشی از یک ویروس هنوز تعریفی برای پوشش خسارات در این بخش در صنعت بیمه وجود ندارد. 

بهرام دارایی قادیکلایی افزود: ویروس کرونا پدیده‌ای جدید بوده که خسارات سنگینی به بخش‌های مختلف وارد کرد، اما به جز بیمه خدمات درمانی و تکمیلی هیچکدام از خسارات اقتصادث ناشی از کرونا در تعاریف بیمه‌ای نمی‌گنجد.

وی اظهار کرد: فقدان پوشش بیمه‌ای برای مشکلات ناشی از مسائلی همچون ویروس کرونا نه تنها در ایران، بلکه در قوانین بیمه‌ای اکثر کشورهای دنیا دیده نشده است و اگر هم باشد در قالب‌های مختلف و شاید بتازگی اتفاق افتاده باشد.

مدیرکل شرکت بیمه ایران در مازندران گفت: خسارات ناشی از ویروس کرونا مربوط به قوانین " عدم نفع" است که برای آتش‌سوزی، سیل، زلزله و دیگر حوادث غیرمترقبه شامل می‌شود، اما خسارات بیولوژیکی را پوشش نمی‌دهد.

دارایی یکی از دلایل اصلی عدم استقبال از این نوع پوشش بیمه‌ای را ناشی از نبود صرفه اقتصادی آن برای بیمه و بیمه‌گذار دانست و افزود: اینگونه بحران‌ها به ندرت در طول یک قرن اتفاق می‌افتند و به همین خاطر نمی‌توان بر آن برنامه‌ریزی جامعه داشت.

کسی استقبال نمی‌کند

در میان بخش‌های آسیب‌دیده اقتصادی مازندران ناشی از ویروس کرونا، گردشگری در صف نخست ایستاده است. صنعتی که هنوز با گذشت حدود سه ماه مهر تعطیلی کرونایی بر پیشانی آن سنگینی می‌کند و هر روز بر خسارات آن افزوده می‌شود.

بنا بر اعلام رسمی صنعت گردشگری مازندران فقط در بخش لغو رزرو هتل‌ها و مجموعه‌های پذیرایی بیش از ۴۵۰ میلیارد تومان خسارت دید که اگر درآمدهای دیگر را به آن اضافه کنیم این خسارت از چندین هزار میلیارد تومان نیز فراتر می‌رود.

معاون گردشگری اداره کل میراث فرهنگی، گردشکری و صنایع دستی مازندران گفت : پوشش بیمه‌ای به عنوان یک سرمایه‌گذاری در صورت درست اجرا شدن می‌تواند کمک خوبی در مواقع اینچنینی مانند شیوع ویروس کرونا داشته باشد. 

مهران حسنی افزود: حتما باید برای جلوگیری از آسیب‌هایی از قبیل ویروس کرونا چاره‌ای اندیشیده شود، البته به دلیل مشکلات دوسویه مردم با بیمه در عمل به تعهدات بیمه‌ای، استقبال چندانی از بیمه‌ها نمی‌شود. 

معاون گردشگری مازندران اضافه کرد: مهم‌ترین علت اینکه از بیمه در صنعت گردشکری و بخش‌های دیگر اقتصادی استفاده نمی‌شود این است که نوعی عاقبت‌نگری یا آینده‌نگری در میان مجموعه‌های اقتصادی وجود ندارد.

حسنی بیان کرد: در استان مازندران بارها با تشکل‌های تاسیسات گردشگری و بیمه‌ها جلسه گذاشتیم و حتی با وجود اینکه تخفیفات و بسته‌های خوب بیمه‌ای نیز معرفی شد، اما تاسیسات از آن استقبال نکردند.

معاون گردشگری مازندران همچنین اظهار کرد: با وجود اینکه بخشی از فقدان استقبال بیمه‌ای مربوط به تاسیسات گردشکری می‌شود، اما تعلل، بهانه‌جویی و قواعد عجیب و غریب بیمه‌ای نیز مانع است. 

حسنی افزود: بیمه‌ها همیشه در زمان بیمه‌گذاری بسته‌های پر زرق و برق معرفی می‌کنند اما معمولا در هنگام پرداخت خسارات آنقدر بهانه‌جویی به خرج می‌دهند تا کمترین میزان پرداختی را داشته باشند.

وی گفت: رفتار بیمه‌ها در زمان پرداخت خسارت مهم‌ترین علت فرار مردم از آنهاست، نباید انتظار داشت با اینگونه رفتارها شاهد استقبال مردن از بیمه‌ها در هر زمینه‌ای بود. در واقع همین میزان تن دادن به بیمه از سوی مردم و بخش‌های اقتصادی به دلیل اجباری بودن آن است و در موارد اختیاری اصلا استقبالی نمی‌شود. 

دل ناخوش گردشکری از بیمه

مشکلات بیمه‌ها در حوزه گردشکری فقط به ویروس کرونا ختم نمی‌شود زیرا به طور کل گویا نارضایتی از بیمه‌ها عمیق‌تر از آن است که کسی به فکر بیمه حوادثی از قبیل آسیب‌های بیولوژیکی باشد.

مدیر یکی از مجموعه‌های گردشکری و اقامتی مازندران گفت: حتی اگر قواعد بیمه‌ای برای ویروس کرونا یا حوادث اینچنینی تعریف شود، عملا دردی از کسی دوا نمی‌کند.

آشوری افزود: بیمه‌ها یا اجباری هستند که ما موظف به اجرا آن هستیم، یا اختیاری هستند که اغلب به آن تن نمی‌دهند زیرا در هر ۲ حالت بیمه‌ها فقط برای بخش‌های مختلف هزینه هستند و هیچگاه نقش حامی را ایفا نمی‌کنند.

وی اظهار کرد: بیمه‌ها فقط به فکر جیب خود هستند، سال‌هاست ما در حال پرداخت بیمه حوادث غیرمترقبه هستیم اما در روزهای سیل و مشکلات ازاین دست هیچگاه حمایت از آنها ندیدیم.

این مدیر مجموعه اقامتی مازندران ادامه داد: در مواردی مانند آتش‌سوزی که قوانین به وضوح مشخص است بیمه‌ها به سختی بخشی از خسارات را پرداخت می‌کنند، در حالی مسائلی همچون خسارت ویروس کرونا را که اصلا نمی‌شود به بیمه‌ها ثابت کرد.

آشوری تاکید کرد: اگر بیمه برای خسارات کرونا یا هر خسارت دیگری پوشش با کیفیت ارائه می‌کرد، همه به خوبی از آن استقبال می‌کردند و نیازی نیز به حمایت‌های دولت نداشتند.

یکی دیگر از مجموعه‌داران گردشگری مازندران گفت: بیمه‌ها حتی وظیفه پیش‌پا افتاده خود یعنی بیمه بیکاری و بیمه درمانی پرسنل ما را به زور پرداخت می‌کنند چه برسد که بخواهند برای خسارات گردشکری هزینه پرداخت کنند.

توکلی افزود: در همین مساله ویروس کرونا بیمه‌های تکمیلی حتی هزینه درمانی نیروهای ما را پرداخت نکردند، پس چرا باید انتظار داشته باشیم بخواهند خسارت ویروس کرونا را به ما پرداخت کنند.

این مجموعه‌دار حتی با بدبینی به بیمه حوادثی نظیر ویروس کرونا نگریست و اظهار کرد: اگر روزی هم بیمه تعریف و قالبی برای حوادثی نظیر بحران ویروس کرونا معرفی کرد، بدانید که راه تازه‌ای برای کاسبی از بخش‌های اقتصادی آموختند نه روشی برای خدمت‌رسانی.

صنعت بیمه نیازمند بازبینی

یک کارشناس بیمه هم دراین‌باره گفت: استقرار نوع جدیدی از خسارات در قوانین بیمه‌ای نیازمند بازنگری در تعریف‌های بیمه است. 

محمود کیانی افزود: ساختار نام بیمه‌ای بر حوادث ملموس و قابل سنجش و ارزیابی است، خسارت بحران‌هایی همچون بیماری کرونا قابلیت ارزیابی ندارند.

وی توضیح داد: به عنوان مثال شاید خسارت لغو بلیط پروازهای یک هواپیمای مسافربری را بتوان ارزیابی کرد، اما ساز و کار مشخصی برای ارزیابی خسارات یک هتل وجود ندارد زیرا به دلیل خدماتی بودن آن اصلا مشخص نیست که چه میزان درآمد در زمان مشخص کسب خواهد کرد و آیا تضمینی برای اثبات این درآمد وجود دارد یا خیر.

این کارشناس بیمه ضمانت ارزیابی درآمدی را مهم‌ترین معضل بخش‌های خدماتی عنوان کرد و گفت: مساله دیگر زمان است به این معنی که به طور مثال تعطیلی بخش گردشگری همچنان تداوم دارد یا نه و اصلا معلوم کرد که میزان این خسارت در طول زمان چقدر است.

کیانی افزود: لازم است میان خسارت بخش کشاورزی یا صنعتی با خسارت در بخش گردشگری تفاوت قائل شویم، استقرار بیمه‌های بیولوژیکی نیازمند یک پروسه بلندمدت است تا به صورت همه‌جانبه به آن نگریسته شود.

وی ادامه داد: در یک دهه اخیر بحران‌هایی همچون بیماری سارس و کرونا را تجربه کردیم، بازنگری در خدمات بیمه‌ای به یک ضروری تبدیل شده است که باید صنعت بیمه به آن توجه کند.

به گفته این کارشناس، نظام و صنعت بیمه‌ای کشور در حال حاضر نیز با توجه به تجربه حوادث یک دهه اخیر با نارضایتی عمیقی مواجه است که می‌توان بحران کرونا این نارضایتی را به یک چالش برای بیمه‌ها تبدیل کند.

در حال حاضر ۲۱ شرکت بیمه‌ای در استان مازندران فعال هستند که بخش‌های کشاورزی، صنعتی، تولیدی، بازار، سلامت و موارد دیگر را تحت پوشش دارند.

شیوع ویروس کرونا در کشور از اوایل اسفند ۹۸ شروع شد و بر اساس آخرین گزارش وزارت بهداشت تا روز یکشنبه ۲۱ اردیبهشت،   ۱۰۷ هزار و ۶۰۳ نفر در کشور به طور قطعی به این بیماری مبتلا شده و تعداد جان‌باختگان کرونا هم به ۶ هزار و ۶۴۰ نفر رسید./ایرنا