درحالی‌که همواره عملکرد بانک‌ها در بنگاه‌داری و سرمایه‌گذاری در بازار مسکن مورد انتقاد کارشناسان قرار دارد و به‌تازگی نیز تعداد خانه‌های خالی سه بانک خبرساز شده است

بیمه ای ها /درحالی‌که همواره عملکرد بانک‌ها در بنگاه‌داری و سرمایه‌گذاری در بازار مسکن مورد انتقاد کارشناسان قرار دارد و به‌تازگی نیز تعداد خانه‌های خالی سه بانک خبرساز شده است، بانک مرکزی، برای اولین‌بار اطلاعات مربوط به اموال غیرمنقول ۲۳ بانک و مؤسسه اعتباری را منتشر کرده است. بررسی این اطلاعات نشان می‌دهد که از ۱۶ هزار و ۳۱۰ اموال غیرمنقول معادل ۲۸۳۷ ملک با کاربری مسکونی در اختیار بانک‌ها قرار دارد.

سه بانک با بیشترین املاک مسکونی

طبق اطلاعات منتشرشده در سایت بانک مرکزی، بانک‌های صادرات، اقتصاد نوین و تجارت به ترتیب با در اختیار داشتن ۵۴۵، ۴۱۲ و ۳۷۸ ملک مسکونی، بیشترین سهم را در بین بانک‌ها دارند. علاوه بر این، بانک‌هایی همچون پست‌بانک، سامان، گردشگری و خاورمیانه کمترین ملک با کاربری مسکونی را دارند. تعداد املاک این بانک‌ها با کاربری مسکونی به ترتیب یک، سه و پنج ملک مسکونی اعلام شده است.
اهمیت تعداد املاک مسکونی بانک‌ها به این برمی‌گردد که هرچقدر میزان سرمایه‌گذاری بانک‌ها در بازار مسکن بیشتر شود، بانک‌ها به همان میزان از تورم این بازار سود می‌برند و به میزان دارایی‌شان افزوده می‌شود و این موضوع این انتقاد را به بانک‌ها وارد می‌کند که به‌جای ارائه تسهیلات به فکر سودآوری از بازار مسکن و سرمایه‌گذاری در این حوزه هستند.
با الزام اخذ مالیات از خانه‌های خالی، حساسیت‌ها نسبت به املاک بانک‌ها به‌خصوص خانه‌های خالی تحت مالکیت آنها بیشتر شد و گزارش اخیر وزارت راه و شهرسازی مبنی بر سهم بالای سه بانک در مالکیت سه هزار ملک خالی شناسایی‌شده هم به این حساسیت اضافه کرد.
پس از این گزارش، مجتبی یوسفی، عضو کمیسیون عمران مجلس نیز اعلام کرد که سه بانک مسکن، ملت و ملی بیش از ۳۰ هزار خانه خالی دارند. در نهایت، وزارت اقتصاد به این اخبار واکنش نشان داد و تعداد املاک مسکونی خالی در بانک‌های ملت، سپه و مسکن را اعلام کرد.

اختلاف آمار املاک مسکونی بانک ملت

این وزارتخانه، تعداد املاک مسکونی سه بانک مسکن، ملت و ملی را ۴۱۱۹ ملک اعلام کرده و طبق این اطلاعیه، املاک مسکونی خالی از سکنه این سه بانک معادل به ترتیب صفر، ۱۱۱ و ۳۱۹ است. همچنین، وزارت اقتصاد گزارش داده که عمده این واحدهای مسکونی خالی از سکنه برای تسویه مطالبات به تملک بانک درآمده‌اند یا طبقات فوقانی شعب هستند که قابل‌ تفکیک از شعبه نیستند.
در این‌ بین، بانک مرکزی به‌عنوان نهاد ناظر بر بانک‌ها، برای اولین‌بار اطلاعات اموال غیرمنقول ۲۳ بانک به جز بانک‌های مسکن، ملی و رسالت را منتشر کرده است. بانک مرکزی تعداد اموال غیرمنقول بانک ملت را ۲۹۲۹ ملک اعلام کرده که از این تعداد، ۲۷۹ ملک با کاربری مسکونی در اختیار بانک قرار دارد. این در حالی است که پیش‌ از این، وزارت اقتصاد تعداد املاک مسکونی بانک ملت را ۷۲۶ ملک اعلام کرده بود.
بنابراین، بین آمار بانک مرکزی و وزارت اقتصاد از تعداد املاک مسکونی بانک ملت اختلاف ۵۵۸تایی وجود دارد. همچنین، درحالی‌که وزارت اقتصاد از ۴۰۰۰ ملک مسکونی در اختیار سه بانک ملت، سپه و مسکن گزارش داده، بانک مرکزی مجموع املاک با کاربری مسکونی ۲۳ بانک را بیش از ۲۸۰۰ ملک اعلام کرده که اختلاف معناداری را نشان می‌دهد و مشخص نیست به کدام‌یک از این آمار می‌توان استناد کرد.
انتقاد از نحوه انتشار اطلاعات اموال غیرمنقول بانک‌ها
از سوی دیگر، به اطلاعات منتشرشده در سایت بانک مرکزی درباره اموال غیرمنقول بانک‌ها انتقادات زیادی وارد است. برای دسته‌بندی اطلاعات مربوط به املاک مسکونی هر بانک از مؤلفه‌های یکسانی برای همه بانک‌ها استفاده نشده و در اطلاعات یک بانک، مؤلفه‌هایی همچون آپارتمان، خانه، انبار مسکونی و زمین مسکونی دیده می‌شود و برای بانک دیگر این‌گونه نیست.
همچنین، وضعیت بهره‌برداری از این واحدهای مسکونی در اغلب موارد در سرفصل «سایر» تعریف شده که مشخص نمی‌کند این املاک به چه منظور در اختیار بانک قرار گرفته‌اند.
به همین دلیل، در این گزارش فقط املاکی که با کاربری مسکونی ذکر شده‌اند، ملاک بررسی میزان املاک مسکونی بانک‌ها قرار گرفته و مؤلفه‌هایی همچون املاک تجاری_مسکونی، آپارتمان، ساختمان و خانه به دلیل اینکه در اطلاعات همه بانک‌ها به‌صورت یکسان تکرار نشده‌اند، از بررسی حذف شده‌اند.

در جدول زیر، می‌توانید تعداد املاک مسکونی ۲۳ بانک و مؤسسه اعتباری را مشاهده کنید:

بانک	تعداد املاک مسکونی	منازل سازمانی	شعبه	ستاد	سایر	استیجاری
صادرات	۵۴۵	۱۸	۹	۶۴	۴۵۴	_
اقتصاد نوین	۴۱۲	۶	_	_	۴۰۲	_
تجارت	۳۷۸	۱۴۵	۸۵	۵۵	۵۲	۲۴
ملت	۲۷۹	۲۱	۳۴	۴	۲۲۰	_
سینا	۲۷۷	۷۸	_	۱	۱۹۸	_
سرمایه	۱۷۷	_	_	_	۱۷۷	_
کارآفرین	۱۷۲	_	_	_	۱۷۲	_
سپه	۱۰۸	_	۱۰۸	_	_	_
آینده	۱۰۱	_	۲	_	۹۴	۵
توسعه تعاون	۸۷	_	۲	۱	۸۴	_
پارسیان	۶۹	_	_	_	۶۹	_
مؤسسه اعتباری نور	۶۷	۳	_	۱	۶۳	_
دی	۴۵	_	_	۱	۴۴	_
ایران‌زمین	۳۹	_	۴	_	۳۵	_
پاسارگاد	۲۲	_	_	_	۲۲	_
کشاورزی	۱۹	_	_	_	۱۹	_
مؤسسه اعتباری ملل	۱۴	_	_	_	۱۴	_
مهر ایران	۱۳	۱۳	_	_	_	_
ایران ونزوئلا	ندارد	_	_	_	_	_
خاورمیانه	۵	_	_	_	۵	_
گردشگری	۳	_	_	_	۳	_
سامان	۳	_	_	۳	_	_
پست‌بانک	۱	_	_	۱	_	_

بانک‌ها به دلیل سود ناشی از تغییرات قیمت املاک و مستغلات و مشاعی بودن درآمدهای حاصل از فروش سرمایه‌گذاری‌ها، تمایلی به فروش اموال خود ندارند که این موضوع، یکی از انتقادات جدی کارشناسان به نظام بانکی است. به همین منظور، در ادامه این گزارش، وضعیت فروش یا مولدسازی اموال غیرمنقول ۲۳ بانک بررسی شده است. طبق بررسی‌ها، ۲۳ بانک و مؤسسه اعتباری معادل ۱۶ هزار و ۳۱۰ ملک غیرمنقول دارند و بانک‌های صادرات، سپه و ملت با داشتن ۳۳۱۳، ۳۱۱۹ و ۲۹۲۹ ملک غیرمنقول، بیشترین سهم را دارند و بانک‌های ایران‌ونزوئلا، خاورمیانه و گردشگری نیز با داشتن ۴، ۱۶ و ۱۸ ملک کمترین میزان اموال غیرمنقول را دارند.

از نظر ارزش ریالی نیز مجموع ارزش اموال غیرمنقول مؤسسه اعتباری نور، بانک سپه و مؤسسه اعتباری ملل با سهم ۳۵.۳، ۳۴.۷ و ۳۳.۶ هزار میلیارد تومان بیشترین ارزش را داشت.

علاوه بر این، بررسی عملکرد ۲۳ بانک و مؤسسه اعتباری در فروش یا مولدسازی اموال غیرمنقول نشان می‌دهد که از ۱۶ هزار و ۳۱۰ اموال غیرمنقول بانک‌ها معادل ۲۰۴ ملک فروش رفته و چهار ملک مولدسازی شده است.

همچنین، عمده اموال معادل ۲۸۶۶ ملک چندین بار به مزایده گذاشته شده‌ و به فروش نرفته‌اند. باقی اموال غیرمنقول بانک‌ها نیز در حال فروش یا غیرقابل فروش هستند.

در این زمینه، بانک‌های پارسیان، پاسارگاد، خاورمیانه، کارآفرین و ایران‌ونزوئلا توضیحی درباره اقدامات انجام‌شده برای فروش یا مولدسازی امول غیرمنقول خود اعلام نکرده‌اند. همچنین، همه اموال غیرمنقول بانک سپه و مهر ایران غیرمازاد شناسایی شده است.

---

عدم انتشار اطلاعات سه بانک

البته، در بین این ۲۳ بانک، بانک ملت ارزش روز اموال غیرمنقول خود را اعلام نکرده است. همچنین، اطلاعات مربوط به اموال غیرمنقول بانک ملی، مسکن و بانک قرض‌الحسنه رسالت نیز منتشر نشده است.

بنابراین، بررسی اطلاعات اموال غیرمنقول بانک‌ها نشان داد که بانک مرکزی در حالی اطلاعات مربوط به اموال غیرمنقول بانک‌ها را منتشر کرده که این اطلاعات منسجم و یکپارچه نیست و دسته‌بندی اطلاعات هر بانک با بانک دیگر متفاوت است؛ به‌گونه‌ای که یک بانک ارزش ریالی اموال را اعلام نکرده و تعدادی از بانک‌ها نیز وضعیت واگذاری و مولدسازی اموال را مشخص نکرده‌اند.

در این زمینه، بانک مرکزی باید پس از دریافت اطلاعات اموال غیرمنقول از بانک‌ها، آنها را بررسی و صحت‌سنجی می‌کرد و پس از دسته‌بندی دقیق هر یک از متغیرها، این اطلاعات را منتشر می‌کرد.

در جدول زیر، جزئیات عملکرد ۲۳ بانک و مؤسسه اعتباری در فروش یا مولدسازی اموال غیرمنقول آمده است:

بانک	تعداد اموال غیرمنقول	فروش رفته	غیرقابل فروش	در حال مزایده	در حال فروش	مولدسازی شده
صادرات	۳۳۱۳	۱۱۵	۵۲۸	۳۹۷	۱۹	_
سپه	۳۱۱۹	_	_	_	_	_
ملت	۲۹۲۹	_	_	۱۲۶۰	_	_
تجارت	۱۹۰۷	_	_	۱۰۸	_	۲
اقتصاد نوین	۸۴۳	_	_	۲۵۸	_	_
سینا	۶۲۲	_	_	۲۵۹	_	_
آینده	۴۳۸	۲۷	_	۲۷۵	_	_
مهر ایران	۴۱۰	_	_	_	_	_
موسسه اعتباری نور	۳۷۹	۱	_	۳۴	_	_
کارآفرین	۳۵۱	_	_	_	_	_
پاسارگاد	۳۱۸	_	_	_	_	_
سرمایه	۳۰۸	_	_	۹۴	_	_
پارسیان	۲۸۹	_	_	_	_	_
ایران‌زمین	۲۴۳	_	_	۵۶	_	_
توسعه تعاون	۲۰۲	_	_	۴۷	_	۲
مؤسسه اعتباری ملل	۱۷۱	۱	_	_	_	_
دی	۱۳۴	_	_	۶۱	_	_
سامان	۱۱۵	_	_	۳	_	_
پست‌بانک	۱۰۱	_	_	_	_	_
کشاورزی	۸۰	۶۰	_	_	_	_
خاورمیانه	۱۸	_	_	_	_	_
گردشگری	۱۶	_	_	۱۶	_	_
ایران‌ونزوئلا	۴	_	_	_	_	_
مجموع	۱۶.۳۱۰	۲۰۴	۵۲۸	۲۸۶۶	۱۹	۴

در این گزارش به این دلیل که ارزش روز برخی از بانک‌ها اعلام نشده، ارزش روز اموال غیرمنقول آنها جمع نشده است. در جدول زیر، ارزش ریالی اموال غیرمنقول ۲۳ بانک آمده است:

بانک	تعداد اموال غیرمنقول	ارزش روز
صادرات	۳۳۱۳	۲۱.۹ هزار میلیارد تومان
سپه	۳۱۱۹	۳۴.۷ هزار میلیارد تومان
ملت	۲۹۲۹	اعلام نشده است.
تجارت	۱۹۰۷	۱۸.۸ هزار میلیارد تومان
اقتصاد نوین	۸۴۳	۱۸.۷ هزار میلیارد تومان
سینا	۶۲۲	۵.۸ هزار میلیارد تومان
آینده	۴۳۸	۱۰ هزار میلیارد تومان
مهر ایران	۴۱۰	۱.۴ هزار میلیارد تومان
مؤسسه اعتباری نور	۳۷۹	۳۵.۳ هزار میلیارد تومان
کارآفرین	۳۵۱	۱۰.۱ هزار میلیارد تومان
پاسارگاد	۳۱۸	۴.۴ هزار میلیارد تومان
سرمایه	۳۰۸	۴.۹ هزار میلیارد تومان
پارسیان	۲۸۹	۳.۵ هزار میلیارد تومان
ایران‌زمین	۲۴۳	۴.۷ هزار میلیارد تومان
توسعه تعاون	۲۰۲	۲.۳ هزار میلیارد تومان
موسسه اعتباری ملل	۱۷۱	۳۳.۶ هزار میلیارد تومان
دی	۱۳۴	۹.۸ هزار میلیارد تومان
سامان	۱۱۵	۷.۴ هزار میلیارد تومان
پست‌بانک	۱۰۱	۱.۵ هزار میلیارد تومان
کشاورزی	۸۰	۳۳ هزار میلیارد تومان
خاورمیانه	۱۸	۴۲۱.۷ میلیارد تومان
گردشگری	۱۶	۱۲.۹ هزار میلیارد تومان
ایران‌ونزوئلا	۴	۱ هزار میلیارد تومان